W dobie cyfrowej, permanentnej inwigilacji coraz więcej osób decyduje się na uruchomienie w domu własnego serwera zamiast korzystać z usług gigantów technologicznych takich jak Google. W sklepach dostępne są serwery NAS, które mogą pełnić różne funkcje w domu, nie tylko magazynu danych. Serwerem może być każdy komputer, a więc samodzielnie można go sobie złożyć i uruchomić. Teoretycznie każdy system operacyjny się na da, ale lepiej jest wykorzystać ten najlepiej pasujący do tego celu.
Zanim przejdę do meritum, pokrótce wspomnę o sprzęcie. Dla typowych, domowych zastosowań najczęściej na domowy serwer wystarczy komputer typu ARM (np. Raspberry Pi itp.) lub mini PC (nettop, NUC itp.) – taki sprzęt powinien pobierać niewiele energii elektrycznej, tj. nie więcej niż 20W, za co wdzięczny będzie twój portfel. Jednak jeśli masz większe wymagania, wtedy komputer o architekturze typowego PC będzie potrzebny. Serwer domowy powinien działać 24/7. Zaawansowani użytkownicy, taki serwer mogą postawić w obudowie RACK razem z innymi, sieciowymi urządzeniami, ale to jest już temat na inny wpis. Tak czy owak, budując swój własny serwer musisz mieć techniczne umiejętności, w tym znać obsługę systemu Linux i linii komend. Kupując serwer w sklepie marki Synology lub QNAP prace wykonujesz na graficznym interfejsie.
Do czego można wykorzystać serwer domowy?
Tylko twoja wyobraźnia, używany sprzęt i dostępne oprogramowanie cię ograniczają. Serwer może pełnić jedną, kilka lub wiele funkcji i uruchamiać różne oprogramowanie jednocześnie. Serwerem może być magazyn danych, plików, dokumentów NAS. Za pomocą zainstalowanego w nim oprogramowania możliwe jest również postawienie serwera multimedialnego, prywatnego DNS, serwera zdjęć, serwera konwertującego sygnał AirDrop na Chromecast i na odwrót, serwera kalendarzy CalDav, serwera Minecraft, serwera kryptowalut, centralki inteligentnego domu i tak dalej.
Co to jest oprogramowanie „docker”?
Aby zainstalować program w Windows, ściągasz plik instalacyjny, uruchamiasz go i postępujesz zgodnie z instrukcjami pojawiającymi się na ekranie. Podobnie sprawa ma się z instalacją na serwerze, który za pomocą linii komend lub ściągniętego pliku instaluje oprogramowanie. Jednak taka forma instalacji często nie jest zalecana, dlatego wymyślono „docker”. Takie oprogramowanie instalowane jest za pomocą linii komend nie bezpośrednio w systemie operacyjnym serwera, ale w odizolowanym środowisku, co zwiększa bezpieczeństwo i stabilność systemu OS.
Technologie w Domu
System operacyjny do domowego serwera
Linux, Windows
Systemem OS serwera może być zarówno Windows, Linux jak i MacOS. Najczęściej jednak będzie to system bazujący na Linuksie o różnej nazwie. System oparty na Linuksie (raczej) nie wymaga opłat licencyjnych, lepiej działa jako serwer i nie jest tak zasobożerny jak dwa pozostałe systemy. Poniższe systemy oparte są właśnie na Linuksie.
Debian, Ubuntu, Fedora, Raspberry Pi OS
To cztery bardzo popularne systemy operacyjne Linuks, na których można postawić domowy serwer. Najczęściej do takich zastosowań używa się systemu Debian lub Ubuntu lub ten wbudowany w urządzenie Raspberry Pi. Praca w linii komend nie powinna być dla ciebie obca. Systemy są darmowe i „open source”.
UNRAID
Dość nietypowo działający system operacyjny serwera domowego (choć może być wykorzystywany również w małych firmach). Mimo swojej odmienności należy do czołówki najlepszych systemów i skierowany do użytkowników z umiejętnościami obsługi serwera. Jego odmiennością jest nie używanie zapisu danych w RAID, powszechnego w serwerowych systemach – dlatego jego nazwa to UNRAID. Zamiast w RAID, dane zapisywane są standardowo w wirtualnych katalogach-dyskach (z ang. „share”) i są one zabezpieczone przed uszkodzeniem za pomocą dysku ustawionego jako „parity”. System ten można wykorzystywać do różnych celów dzięki możliwości instalacji przeróżnego oprogramowania jako „docker” – niektóre z nich są wylistowane na tej stronie: Unraid.net/community/apps. Do używania UNRAID wymagane jest wykupienie jednorazowej licencji, której cena zależy od liczby zainstalowanych dysków (HDD, SSD, M2).
Dlaczego ten system nie używa RAID? Dostępne są różne rodzaje zapisu danych w RAID, wiele z nich posiada bardzo ważne wady. Przykładowo, gdy jeden z pięciu dysków w topologii RAID5 zostanie uszkodzonych, wówczas nie będzie możliwe odczytanie danych ze wszystkich pięciu dysków. Wadą RAID jest również konieczność używania dysków o identycznej pojemności, a w przypadku HDD również o identycznej rotacji. Więcej o formatach zapisu danych, wadach i zaletach RAID pisałem w innym artykule.
Runtipi, UmbrelOS, CasaOS, Cosmos Cloud
Wspomniane wyżej cztery aplikacje to programy, które należy zainstalować na już uruchomionym systemie operacyjnym Linuks. To darmowe oprogramowanie „open source”, które w sposób półautomatyczny zamienia komputer na serwer. Wszystkie umożliwiają łatwą instalację oprogramowania i częściowe zarządzanie serwerem przy użyciu graficznego interfejsu, dostępnego za pomocą przeglądarki internetowej. Cosmos oprócz typowych, serwerowych aplikacji uruchamia również pomocnicze, serwerowe programy (np. Reverse Proxy). UmbrelOS jest dobry dla tych, co często handlują Bitcoinem.
Gotowe serwery w sklepie
Serwery firm Synology lub QNAP to rozwiązania dla tych, którzy nie mają zbyt szerokich kompetencji w zakresie obsługi systemu Linuks i budowy własnego serwera. Produkty te oferują obsługę za pomocą graficznego interfejsu i nie wymagają dotykania linuksowej linii komend. Słowem, obsługa tych serwerów jest tak samo łatwa jak każdej windowsowej aplikacji. Oczywiście pewna techniczna wiedza jest wskazana, żeby wiedzieć co robić. Zainstalować można w nich przeróżne oprogramowanie. Serwery NAS Synology i QNAP, w zależności od ustawień, będą zapisywać dane w formacie RAID. W Internecie – szczególnie po angielsku – znajdziesz też mnóstwo poradników dotyczące obsługi.
