W tym portalu jest wiele artykułów o multimedialnych, domowych serwerach, które streamują filmy, seriale, muzykę itp. do wielu domowych urządzeń, smartfonów, tabletów. Serwery takie jak m.in. Plex Media Server, Emby, Jellyfin to narzędzia tworzące domowe VOD (wideo na żądanie) lub streaming muzyki na wzór np. Tidal, Spotify, Deezer. Mając bogatą bibliotekę filmów i muzyki na płytach DVD, Blu-ray i CD, dzięki multimedialnemu serwerowi masz do nich dostęp w domu i poza nim na wielu urządzeniach. Serwery te pobierają okładki, informacje o filmie, serialu, muzyce i prezentują je w dobrej formie, dając szerokie możliwości wyszukiwania i prezentacji danych.
Dostępne są również serwery audio, które działają podobnie jak te wspomniane powyżej, ale skupiają się tylko na plikach audio. Jeśli masz wiele płyt CD z muzyką, audiobookami i mniej interesują ciebie filmy i seriale, to serwer audio jest twoim rozwiązaniem. Domowy serwer streamingowy audio, z muzyką lub audiobookami to własna alternatywa do znanych, płatnych usług takich jak Spotify.
Czy warto mieć serwer audio w domu?
Twoje płyty CD normalnie możesz odsłuchać tylko w miejscu, w którym jest odtwarzacz, no i oczywiście fizycznie konieczne jest przenoszenie. Tak było w latach 90-tych, a dzisiaj liczy się streaming. Wadą znanych usług streamingowych jest ich zależność od internetowego łącza oraz od dostępności usługi wg decyzji zarządu tychże firm. Mieszkańcy dużych miast z łączem światłowodowym mają świetną jakość połączenia, u pozostałych różnie to bywa. Ponadto domyślna jakość dźwięku serwisów streamingowych jest słaba i działa w oparciu o stratne formaty dźwięku jak MP3 lub AAC. Dostępne są oferty z muzyką w formacie FLAC lub MQA, których jakość dorównuje płytom CD lub je przewyższa. Jeśli nie masz biblioteki płyt CD to nie potrzebujesz serwera audio, ale jeśli cenisz niezależność, jakość dźwięku i kolekcjonujesz płyty to domowy serwer audio jest właściwym wyborem.
Co to jest „serwer do streamingu audio”?
To małe lub większe urządzenie umożliwiające streaming plików audio – np. muzyki lub audiobooków – do wielu urządzeń jak wieża stereo, smartfon, tablet, telewizor itd. Dzięki niemu masz dostęp do swojej biblioteki audio z każdego miejsca w domu, gdzie jest zasięg WiFi, sieci komputerowej LAN, a nawet poza domem. Urządzenie może być małe, duże, drogie lub tanie. W sklepach znajdziesz komercyjne rozwiązania, które nie należą do najtańszych, ale dają łatwą drogę do instalacji. Ja zaprezentuję kilka systemów typu „open source”, które są za darmo do ściągnięcia w pełnej wersji, dają niezależność od firm komercyjnych bo rozwijane są przez internetową społeczność oraz które dają elastyczność w instalacji i działaniu, dla każdego budżetu.
Który serwer plików audio wybrać?
Serwery typu open source mają wiele zalet, ale też istotną wadę. Nie są to systemy typu „podłącz i działaj” – te są komercyjne, drogie i nie open source. System open source instalujesz i zarządzasz nim samodzielnie. Z tymi rozwiązaniami poradzą sobie osoby obeznane technicznie, w sposób zaawansowany korzystające z Internetu i znające podstawy języka angielskiego. Ogólnie rzecz biorąc nie są to trudne zagadnienia i stosunkowo łatwo jest postawić u siebie w domu taki serwer – w końcu pierwotnie są to rozwiązania nie dla programistów, a dla amatorów, entuzjastów technologii. W sieci znajdziesz mnóstwo tego typu oprogramowania, ale zachęcam do zwrócenia uwagi na te: Volumio i Navidrome.
Serwery audio Volumio i Navidrome
Funkcjonalność tych dwóch serwerów audio jest bardzo podobna, najważniejsze funkcje są identyczne. Programy te dobrze skatalogują twoją bibliotekę z muzyką, pobiorą okładki i dane o gatunku muzyki, pozwolą na stworzenie playlist itd. Volumio jest dojrzałym, wieloletnie rozwijanym programem, który dostępny jest na niektórych, komercyjnych urządzeniach – streamerach i działają zaraz po podłączeniu do prądu. Volumio umożliwia również instalację „wtyczek”, które poszerzają jego funkcjonalność i dopasowanie do potrzeb użytkownika. Volumio jest bezpłatny, ale można też skorzystać z płatnego abonamentu poszerzającego jego możliwości.
Technologie w Domu
Navidrome to znacznie młodszy program od poprzednika i jest „wschodzącą gwiazdą” wśród tego typu programów. Oferuje wszystko co jest potrzebne dla serwera audio. Daje możliwość instalacji dobrowolnego, szablonu graficznego interfejsu, a więc wygląd programu można zmienić. Na razie wybór szat graficznych jest słaby. Jakkolwiek domyślna szata graficzna jest przejrzysta, czytelna, schludna. Program umożliwia transkodowanie plików, czyli zamianę ich formatu kopii pliku np. z FLAC na AAC w celu zmniejszenia objętości pliku wysyłanego na smartfona o ograniczonej pojemności pamięci (źródłowy plik pozostaje nietknięty). Zaletą programu jest jego bardzo niska zasobożerność, tj. wykorzystuje on bardzo mało zasobów komputera, a więc może być zainstalowany nawet na RPi Zero, w mini komputerku o wielkości dwóch palców.
Ile kosztuje stworzenie serwera audio?
Jeśli szukasz gotowca to spójrz na sklepy RTV i urządzenia do streamingu audio. A teraz spójrzmy na rozwiązania open source do własnej instalacji. Załóżmy, że nie masz własnej biblioteki filmów i seriali, więc serwery multimediów typu Jellyfin, Emby, Plex cię nie interesują, które oprócz wideo również mogą pełnić rolę serwera audio. Tak więc, skupmy się na rozwiązaniach open source Volumio lub Navidrome.
Jak dużą masz bibliotekę płyt CD? Pojedyncza płyta po zripowaniu (skopiowaniu) na dysk twardy komputera do bezstratnego formatu FLAC zajmuje około 400 MB. Przemnóż tę orientacyjną wielkość przez liczbę posiadanych płyt (są albumy kilku płytowe). MB (megabajty) zamień na GB (gigabajty) lub w przypadku setek albumów nawet na TB (terabajty). Przyjmuje się (w zależności od szkoły liczenia), że 1 TB to 1000 GB, a 1000 MB to 1 GB. Znając końcową liczbę dobierz dysk twardy HDD lub SSD. Dysk SSD jest lepszym wyborem, ale droższym. Dyski HDD są w rozmiarach 3,5 i 2,5 cala, wybierz te mniejsze. Raczej cała biblioteka zmieści się w jednym dysku. Teraz czas na dobór komputera, który będzie pełnił rolę serwera, włączonego raczej 24/7 i który będzie służył tylko do obsługi serwera audio.
Mając bardzo ograniczony budżet wybierz najnowszy model Raspberry Pi (model 4B w roku 2022r), łączność WiFi nie będzie potrzebna bo zalecam podłączenie go kablem bezpośrednio do rutera. Do tego należy kupić stosowny dysk na pliki muzyczne, obudowę, kabel USB-SATA, ładowarkę, kartę SD klasy 10. Komputerek RPi sprzedawany jest samodzielnie bez niczego innego, więc wybierz „komplet” z ładowarką. Zapytaj w sklepie o komplet również z obudową, która pomieści twój dysk 2,5 cala, aby kompletne urządzenie było w jednej obudowie, co jest ładniejsze i bezpieczniejsze. Komputer RPi nie jest demonem wydajności i zalecany jest do serwera z niewielką biblioteką – karta SD w RPi musi pomieścić system, program, oraz dane jak np. okładki CD. Osoby jeszcze bardziej techniczne mogą wszystko zainstalować na dysku zewnętrznym SSD lub HDD, wymaga to specjalnej konfiguracji w systemie RPi. Raspberry Pi raczej nie poradzi sobie z transkodowaniem plików, jeśli zechcesz mieć je mniejsze na mobilnym urządzeniu.
Użytkownik z większymi ambicjami i biblioteką może pokusić się o postawienie serwera audio na komputerze typu NUC lub konkurencyjnym typu mini-PC. Taki komputer może zawierać procesor Intela i3 lub AMD Ryzen, dowolny system operacyjny, którego można zainstalować w komputerze PC (zalecam prosty Linux na bazie Ubuntu bez graficznego interfejsu), a całość danych wraz z systemem może być zapisana na jednym dysku. Jest to najmniejsza wersja „normalnego” komputera PC. Nie trzeba do tego wydajnego procesora, wystarczy Intel i3 lub ekwiwalent AMD, który poradzi sobie z dużą biblioteką i transkodowaniem plików. Wielkość pamięci RAM bardziej zależy od systemu operacyjnego, niż programu serwera audio, bo ten nie potrzebuje dużej pamięci RAM. Na zakończenie dodam, że pobór energii elektrycznej RPi jest znacznie mniejszy, niż komputera PC.
Serwer można podłączyć do instalacji multiroom w domu lub centralki inteligentnego domu, co otwiera jeszcze większe możliwości dostępu do ulubionej muzyki.
